Կոնտակտներ

ՀՀ, Երևան, 0019
Բաղրամյան պող., 24/2,
հեռ. / ֆաքս. (+374 10) 523604
Էլ. փոստ: officeawhhe@awhhe.am

ruhyen

Uncategorized

Նպատակը. Նպաստել «Երիտասարդությունը՝ հանուն թունանյութերից զերծ ապագայի» համընդհանուր քարոզարշավին

 

Գործողություններ

Ուսանողների շրջանում ստեղծվել է 20 կամավորից բաղկացած խումբ՝ հետևյալ աշխատանքներն իրականացնելու համար.

  • Ստեղծվել է ֆեյսբուքյան բաց խումբ՝

https://m.facebook.com/groups/865974701166533/?ref=share&mibextid=NSMWBT

  • Կկազմակերպվի վեբինար՝ քննարկելու երիտասարդության դերը կապարային ներկերի խնդրի լուծման գործում։
  • Ստեղծվել է թռուցիկ՝

https://www.facebook.com/groups/865974701166533/permalink/881442322953104/?mibextid=Nif5oz,

(https://www.facebook.com/groups/865974701166533/permalink/927414381689231/?mibextid=Nif5oz

  • Ստեղծվել է կարճ տեսահոլովակ կապար պարունակող ներկերի մասին՝

https://www.facebook.com/groups/865974701166533/permalink/927414051689264/?mibextid=Nif5oz,

https://www.facebook.com/groups/865974701166533/permalink/892269698537033/?mibextid=Nif5oz։

  • Հայ երիտասարդների ստեղծած նյութերը տարածվում են IPEN-ի երիտասարդական խմբի սոցիալական լրատվամիջոցների միջոցով՝

(https://www.facebook.com/groups/771372976317865/permalink/5891875367600908/?mibextid=Nif5oz,

https://www.facebook.com/groups/771372976317865/permalink/5891874997600945/?mibextid=Nif5oz,https://www.facebook.com/groups/771372976317865/permalink/5812120315576414/?mibextid=Nif5oz,

https://www.facebook.com/groups/771372976317865/permalink/5806495646138881/?mibextid=Nif5oz,

https://www.facebook.com/groups/494087429035184/permalink/755416252902299/?mibextid=Nif5oz,

https://www.facebook.com/groups/494087429035184/permalink/741312534312671/?mibextid=Nif5oz,

https://www.facebook.com/groups/185624265981537/permalink/935694114307878/?mibextid=Nif5oz։

  • Հայաստանը միացել է քիմիական նյութերի անվտանգության օրակարգին ամբողջ աշխարհում առաջնահերթություն տալու կոչին, այն բաց է ստորագրությունների համար։ Տեքստը ներկայացված է ստորև՝

https://ipen.org/campaigns/toxics-free-sdgs-campaign/pledge

Սույն թվականի հունիսի 17-ին տեղի ունեցավ «Սնդիկի և այլ վտանգավոր նյութերի և թափոնների օրենսդրության վերլուծություն» թեմայով աշխատաժողով 

Միջոցառումը կազմակերպվել է շրջակա միջավայրի նախարարության և ՄԱԿ-ի շրջակա միջավայրի ծրագրի հետ համատեղ իրականացվող «Ներուժի ստեղծում՝ Հայաստանում սնդիկի հավելիչներով արտադրանքի շրջանառությունից փուլային դուրսբերմանն աջակցելու համար» ծրագրի շրջանակներում։

Քիմիական նյութերի և թափոնների ներդաշնակ կառավարումը պահանջում է օրենսդրական և ինստիտուցիոնալ հենքերի ստեղծում, հետագա ամրապնդում և պարբերաբար թարմացում։

Աշխատաժողովի նպատակն էր շրջակա միջավայրի պահպանության ոլորտում վերահսկողություն իրականացնող Բնապահպանության և ընդերքի տեսչական մարմնի աշխատակիցներին ներկայացնել քիմիական նյութերի և թափոնների ոլորտը կարգավորղ վերջին տարիներին մշակված օրենսդրությունը և միջազգային կոնվենցիաները։

Տեսնել ավելին՝ http://www.mnp.am/news/ashxatajoxov-sndiki-aylvtangavor-nuyteri-veraberyal

Միջոցառումը կազմակերպվել է շրջակա միջավայրի նախարարության և ՄԱԿ-ի շրջակա միջավայրի ծրագրի հետ համատեղ իրականացվող «Ներուժի ստեղծում՝ Հայաստանում սնդիկի հավելիչներով արտադրանքի շրջանառությունից փուլային դուրսբերմանն աջակցելու համար» ծրագրի շրջանակներում։
Միջոցառմանը մասնակցում էին Գիտություննների ազգային ակադեմիայի, հասարակական կազմակերպությունների և շահագրգիռ այլ կառույցների ներկայացուցիչներ։

«Հայ կանայք հանուն առողջության և առողջ շրջակա միջավայրի» ՀԿ-ի փորձագետ Քնարիկ Գրիգորյանը ներկայացրեց ՀՀ 9 մարզի 13 քաղաքի կենցաղային լամպերի վաճառասրահներում իրականացված հետազոտության արդյունքները: Նա նշեց, որ լամպերի մասնագիտացված խանութներում և շինանյութի խանութ-սրահներում առկա են եղել հիմնականում 3 տեսակի լամպեր՝ սնդիկ պարունակող լյումինեսցենտային լամպեր, սնդիկ չպարունակող շիկացման լամպեր և նորագույն տեխնոլոգիայով արտադրված լուսադիոդային (ԼԱԴ) լամպեր:

Հոդվածը՝  http://env.am/news/sndik-workshop-171621

 

2020 թ.-ին ՀԿՀԱԱՇՄ ՀԿ-ն միացավ «Աղտոտիչների վերացման միջազգային ցանց»-ի (IPEN, www.ipen.org) համընդհանուր արշավին` իրազեկության բարձրացման և լոբբիստական արշավի միջոցով նպաստելու տալկ պարունակող կոսմետիկական արտադրանքների վաճառքից հեռացմանը: Հիմնական գործողությունները ներառում էին՝

1․ մանկական ցանափոշու մշտադիտարկում Երևան քաղաքի դեղատներում

2․վեբինար ՀՀ 3 մարզի 18 համայնքի բնակիչների համար

3․ տեղեկատվության տարածում սոցիալական հարթակների միջոցով ՀՀ 6 մարզի 9 համայնքի բնակիչների շրջանում՝  ապահովելով հասանելիություն 20 000 –ից ավել բնակիչների համար

4․ ուղերձ ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարությանը՝ հայտնելով խորը մտահոգություն մարդու առողջության համար Johnson & Johnson ընկերության տալկ պարունակող արտադրանքների վտանգավորության առիթով

Գյուղատնտեսությունը Հայաստանի տնտեսության ամենակարևոր ճյուղերից է, որում ներգրավված է բնակչության ավելի քան 35%-ը: Ֆերմերներն ու գյուղատնտեսության աշխատողներն աշխատանքի անվտանգության և առողջության առումով կանգնում են ամենամեծ մարտահրավերի առջև, քանի որ նրանց մեծ մասն աշխատում է տարբեր փոքր ֆերմերային տնտեսություններում և ձեռնարկություններում: Ջերմատնային արտադրության արագ աճը, հատկապես՝ Արարատի մարզում, պահանջում է հատուկ ուշադրություն աշխատանքի անվտանգության և առողջության խնդիրներին: Գյուղատնտեսական քիմիական նյութերը, թունաքիմիկատները Հայաստանում լայն կիրառություն ունեն։ Գյուղատնտեսության ոլորտի աշխատողների առջև ծառացած աշխատանքի անվտանգությանը և առողջությանը սպառնացող վտանգների  մասին լայնորեն տարածված թերզեկուցումը հանգեցնում է պատշաճ արձագանքման և համապատասխան կանխարգելիչ միջոցառումների բացակայության: Ֆերմերների մեծ մասը լիովին չի հասկանում վտանգավոր թունաքիմիկատների օգտագործման և շրջակա միջավայրի աղտոտման հետ կապված առողջապահական խնդիրները: Մարդու առողջության, անվտանգության, շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության և առավել հաճախ օգտագործվող թունաքիմիկատների հետ կապված ռիսկերի մասին իրազեկությունը հատկապես կարևոր է ջերմատներում աշխատանքի առողջության և անվտանգության խթանման գործում, որտեղ աշխատանքային պայմանները բնութագրվում են ինտենսիվ ֆիզիկական աշխատանքի անբարենպաստ միկրոկլիմայական պայմանների և աշխատանքային տարածքի օդի՝ փոշով, թունաքիմիկատներով և ագրոքիմիկատներով աղտոտվածության համադրությամբ: Հայաստանն Աշխատանքի միջազգային կազմակերպության «Գյուղատնտեսությունում աշխատանքի անվտանգության և հիգիենայի մասին» կոնվենցիայի կողմ չի հանդիսանում: Կոնվենցիային միանալը կնպաստի գյուղատնտեսության աշխատողների իրավունքների ավելի լավ պաշտպանությանը, գյուղական վայրերում մասնագիտական ​​հիվանդությունների կանխարգելմանը, ազգային քաղաքականության կատարելագործմանը:

Կոտայքի մարզը գյուղատնտեսության առաջատար մարզերից է: Ազգային վիճակագրական ծառայության կողմից ներկայացված վերջին (2016 թ.) «Հայաստանի սոցիալական պատկերը և աղքատությունը» զեկույցի համաձայն, Կոտայքում աղքատության մակարդակը 37,2% է:

Ըստ 2016 թվականի պաշտոնական մարդահամարի, Կոտայքում բնակվում է 254 397 մարդ (123 524 տղամարդ և 130 873 կին), որը կազմում է Հայաստանի ամբողջ բնակչության 8,4%-ը: Քաղաքային բնակչությունը կազմում է 137 481 մարդ (54%), իսկ գյուղականը՝ 116 916 (46%): Թիրախային համայնքը՝ Գողթն, ունի 2070 բնակիչ, 612 տնային տնտեսություն։ Գործում է 2 խոշոր ջերմոցային ընկերություն՝ «Էկոտոմատ» և «Հայկական բերք»: Ջերմոցների տարածքը 19 հա է:

Ծրագրի նպատակներից է իրազեկել ֆերմերներին մարդու օրգանիզմին և շրջակա միջավայրին բարձր վտանգավորության թունաքիմիկատների հասցրած վնասների և այդ կարգի թունաքիմիկատների անվտանգ այլընտրանքների մասին։

Տեղական ֆերմերները, մասնավորապես՝ կին ֆերմերները կիրազեկվեն բարձր վտանգավորության թունաքիմիկատների անվտանգ այլընտրանքների վերաբերյալ:

Ծրագրի շրջանակում պատրաստվել և հրատարակվել է գրքույկ՝ «Ջերմատան աշխատակիցների աշխատանքային պատշաճ պայմանների ապահովումը և առողջության պահպանումը» վերնագրով, որտեղ  ներկայացված են մի շարք միջոցառումներ՝ ուղղված աշխատանքային պայմանների առողջացմանը, աշխատանքի և հանգստի ռեժիմի ճիշտ կազմակերպմանը, սանիտարակենցաղային սպասարկմանը և աշխատակիցների առողջության պահպանմանը։

 

Իրականացված գործողություններ

Սեպտեմբեր՝ այց Գողթ համայնք, ծանոթացում «Էկոտոմատ» և «Հայկական բերք» ջերմատնային տնտեսությունների հետ, գրքույկի տարածում

Գրքույկի տարածում Արարատի մարզի Բերքանուշ և Արմավիրի մարզի Լուսագյուղ համայնքներում

Հոկտեմբեր՝ վեբինար Գողթ համայնքի բնակիչների հետ՝ թունաքիմիկատների վտանգավորության և անվտանգ այլընտրանքների վերաբերյալ

Դեկտեմբեր՝ վեբինար Քաղսի համայնքի բնակիչների հետ՝ թունաքիմիկատների վտանգավորության և անվտանգ այլընտրանքների վերաբերյալ։ Գրքույկի տարածում Կոտայքի մարզի Գողթ, Սոլակ, Ալափարս և Քաղսի համայնքներում։

 

Երկրներն ընդունում են ներկերում կապարի պարունակությունը սահմանափակող օրենքներ

«Կապարով թունավորումների կանխարգելման միջազգային շաբաթ»–ը Կապարային ներկերի վերացման հարցերով գլոբալ դաշինքի նախաձեռնությունն է, կամավոր համագործակցություն, որը ստեղծվել է ՄԱԿ-ի Շրջակա միջավայրի ծրագրի և Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության կողմից` նպատակ ունենալով կանխել կապարի ազդեցությունը` խթանելով կապար պարունակող ներկերից աստիճանաբար հրաժարումը։

«Կապարով թունավորումների կանխարգելման միջազգային շաբաթ»–ը տեղի է ունենում ամեն տարի՝ հոկտեմբերի վերջին շաբաթվա ընթացքում:

«Հայ կանայք հանուն առողջության և առողջ շրջակա միջավայրի» հասարակական կազմակերպությունը հանդիսանում է «Կայուն օրգանական աղտոտիչների վերացման միջազգային ցանց»-ի անդամ և նույնպես միանում է այդ քարոզարշավին:

Քարոզարշավի նպատակը մարդու առողջության, հատկապես` երեխաների վրա կապարի ազդեցության կանխման նպատակով գործողությունների անհրաժեշտության մասին իրազեկության բարձրացումն է: Քարոզարշավն առանձնահատուկ ուշադրություն է հատկացնում կապարային ներկերի վերացման համար կառավարությունների, արդյունաբերության և սպառողների կողմից հետագա գործողությունների ձեռնարկման պահանջին:

«Կապարով թունավորումների դեմ գործողությունների միջազգային շաբաթ»–ի նախօրեին, երկու երկիր` Իսրայելն ու Բանգլադեշն, ընդունել են օրենքներ` ներկերում կապարի մակադակը մինչև 90 մմմ (մաս միլիոնի մեջ) սահմանափակելու մասին։ Այսպիսով, կապար պարունակող ներկերի արտադրությունը, ներմուծումը և վաճառքը կարգավորող երկրների ընդհանուր թիվը հասել է յոթանասուներեքի:

Բոլոր տեսակի ներկերի համար Իսրայելը որպես ՍԹԽ սահմանել է 90 մմմ–ն: Բանգլադեշն ընդունել է օրենք, որը սահմանափակում է կապարի պարունակությունը միայն դեկորատիվ ներկերում, մասնավորապես` տներում, դպրոցներում, հասարակական և առևտրի տարածքներում ներքին և արտաքին մակերեսները ներկելու համար, ինչպես նաև խաղալիքների, կահույքի և խաղահրապարակների համար:

Ներկերում կապարի օգտագործումը կանխելու ամենաարդյունավետ միջոցը ազգային օրենսդրության և իրավաբանորեն պարտադիր չափանիշների կիրառումն է, որոնք արգելում են ներկերում կապարային հավելումների օգտագործումը: Նվազագույնը, երկրները պետք է դադարեցնեն կենցաղային դեկորատիվ կապարային ներկերի արտադրությունը, ներմուծումը և վաճառքը և հաշվի առնեն բոլոր տեսակի ներկերում կապարի սահմանափակման հնարավորությունը:

Կապար պարունակող ներկն ամբողջ աշխարհում երեխաների վրա կապարի ազդեցության աղբյուրներից մեկն է: Այս խնդիրը ճանաչվել է որպես Քիմիական նյութերի միջազգային կառավարման ռազմավարական մոտեցման (ՔՆՄԿՌՄ/SAICM) քաղաքականության ի հայտ եկող նոր հարց: Կապարով թունավորումը մտավոր հետամնացություն է առաջացնում տարեկան մոտ 600,000 երեխայի մոտ և կարող է առողջական հետևանքներ ունենալ ամբողջ կյանքի ընթացքում:

Աղբյուրը` https://www.who.int/ipcs/lead_campaign/en/  http://sdg.iisd.org/…/israel-bangladesh-adopt…/   

____________________________________________

Տեղեկատվական նյութեր՝

«Գյուղական տնտեսական զարգացում — նոր տնտեսական հնարավորություններ» (ԳՏԶ ՆՏՀ) ծրագիրն իրականացնում է «Ագրոբիզնեսի և գյուղի զարգացման կենտրոն» (CARD) հիմնադրամը՝ «Հայ կանայք հանուն առողջության և առողջ միջավայրի համար» ՀԿ-ի, «ԱՄ Փարթնըրզ Քոնսալթինգ Քամփնի» ընկերության և «Հիքս Բերնհամ էնդ Ուիլյամս» ՍՊԸ-ի հետ համատեղ:

ԳՏԶ ՆՏՀ ծրագիրը հիմնված է ընթացիկ և նախորդ նախագծերի, նախաձեռնությունների և գործողությունների վրա, որոնք ՀՀ կառավարությունը, ԱՄՆ կառավարությունը, ԱՄՆ ՄԶԳ-ն և այլ դոնոր ու հասարակական կազմակերպություններ իրականացնում են գյուղական Հայաստանում տնտեսական մարտահրավերները լուծելու համար:

ԳՏԶ ՆՏՀ-ի գործողությունները խթանում են ներառական, կայուն տնտեսական անվտանգությունն ու տնտեսական աճն` աջակցելով առնվազն 100 բիզնեսի՝ առնվազն 60 համայնքում: Ծրագիրն արագացնում է փոքր և միջին ձեռնարկությունների (ներառյալ ֆերմերային տնտեսությունների և կոոպերատիվների) աճը տարածաշրջաններում, նպաստում է շուկայական կապերի ստեղծմանն արտադրողների և գնորդների միջև և ստեղծում է տեղական տնտեսական զարգացումը խթանող ցանցեր: Այն խթանում է մրցունակ գյուղատնտեսական ոլորտի զարգացումը` բարելավելով գյուղական բիզնեսների և կոոպերատիվների գործունեությունը, ինչպես նաև վերջիններիս` որակի չափանիշներին համապատասխանելու կարողությունը:

ՀԿՀԱԱՇՄ-ն 2019թ․-ին իրականացրել է «Պեստիցիդների գնահատման զեկույց և ավելի անվտանգ օգտագործման գործողությունների պլան»-ի (PERSUAP) թարմացում: PERSUAP-ը վերլուծությունն է այն մշակաբույսերի, որոնց աճեցման համար  աջակցության տրամադրումը հնարավոր է, ինչպես նաև այդ մշակաբույսերի վնասատուների և 2018թ․-ին Հայաստանում ներմուծման և օգտագործման համար գրանցված բոլոր հնարավոր թունաքիմիկատների վերլուծությունն է։ PERSUAP-ը կթարմացվի 2022 թվականին:

PERSUAP-ի վերաբերյալ դասընթացները կանցկացվեն 100 ֆերմերի շրջանում: Կանցկացվի նաև 100 առաջարկի՝ շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատում:

«ՎԴԻՊ-ը որպես թունաքիմիկատների օգտագործումը նվազեցնելու միջոց» թեմայով ուսուցումներ համայնքներում

 

Սեմինարներ` Ստոկհոլմի կոնվենցիայի իրականացման շրջանակում վտանգավոր քիմիական նյութերի՝ ԿՕԱ-ների (թունաքիմիկատներ, ՊՔԲ-ներ) և Մինամատայի կոնվենցիայի իրականացման շրջանակում շրջակա միջավայրի և մարդու առողջության վրա սնդիկի ազդեցության և դրանց վտանգների կանխման վերաբերյալ

 

2020 թ.–ի մարտի 2–ից մինչև հունիսի 30–ը «Հայ կանայք հանուն առողջության և առողջ շրջակա միջավայրի» (ՀԿՀԱԱՇՄ) հասարակական կազմակերպությունը ՀՀ շրջակա միջավայրի նախարարության «Շրջակա միջավայրի մոնիթորինգի և տեղեկատվության կենտրոն» ՊՈԱԿ-ի ֆինանսավորմամբ իրականացրել է առցանց սեմինար-քննարկում` նվիրված Ստոկհոլմի կոնվենցիայի իրականացման շրջանակում վտանգավոր քիմիական նյութերի՝ ԿՕԱ-ների (մասնավորապես` թունաքիմիկատների, պոլիքլորացված բիֆենիլների (ՊՔԲ-ների)), ինչպես նաև Մինամատայի կոնվենցիայի իրականացման շրջանակում սնդիկի ազդեցությանը շրջակա միջավայրի և մարդու առողջության վրա և սպառնացող վտանգների կանխմանը:

Առցանց սեմինարներն անցկացվել են ԶՈՒՄ (Zoom), Ֆեյսբուք մեսենջեր (Facebook Messenger) կամ Վայբեր (Viber) հարթակներում, որոնց մասնակցել է բնապահպանական հիմնախնդիրներով մատահոգ տարբեր մասնագիտությունների և զբաղմունքների տեր 170 անձ` ուսուցիչներ, դասախոսներ, տարբեր ՀԿ-ների ներկայացուցիչներ, տարբեր մասնագիտությունների բժիշկներ, հողագործներ, տնային տնտեսուհիներ, երիտասարդ ծնողներ, ուսանողներ, բարձր դասարանների աշակերտներ: Երբեմն միևնույն համակարգչով քննարկմանը մասնակցել են մեկից ավելի անձինք:

Սեմինար – քննարկումն իրականացվել է ՀՀ Արարատի մարզի Բաղրամյան և Տափերական համայնքների, Շիրակի մարզի Գյումրի քաղաքի, Կոտայքի մարզի Սոլակ համայնքի, Արմավիրի մարզի Արմավիր քաղաքի և Ապագա համայնքի և Երևան քաղաքի բնակիչների հետ:

Առցանց անցկացվել է 8 սեմինար, որոնց կազմակերպմանն աջակցել են Գյումրիի, Արմավիրի և Երևանի բնապահպանական հասարակական տեղեկատվական կենտրոնների համակարգողները, իսկ համայնքներում՝ առցանց հարթակին քաջատեղյակ ուսուցիչները:

Երևան քաղաքում իրականացվել է 2 քննարկում։ Առաջին քննարկումն անցկացվել է Հայաստանի ազգային ագրարային համալսարանի և Հայաստանի ազգային պոլիտեխնիկական համալսարանի դասախոսների հետ համատեղ` Հայաստանի ազգային ագրարային համալսարանի և Հայաստանի ազգային պոլիտեխնիկական համալսարանի դասախոսների և ուսանողների մասնակցությամբ:

Երկրորդ քննարկումն անցկացվել է Երևանի Օրհուս կենտրոնի հետ համատեղ, որին մասնակցել են Ճգնաժամային կառավարման պետական ակադեմիայի (ՃԿՊԱ) հետազոտությունների կենտրոնի պետը, ՃԿՊԱ –ի վերապատրաստման ֆակուլտետի, փրկարարական ֆակուլտետի, էկոլոգիա առարկայի դասախոսներ և ուսանողներ, Երևանի պետական համալսարանի դասախոսներ և ուսանողներ, «Հանուն մարդկային կայուն զարգացման ասոցիացիա» ՀԿ-ի նախագահը, «Ակվամարին» ՀԿ-ի նախագահը, «Էյ Թի Փի» բարեգործական հիմնադրամի բնապահպանական կրթության ծրագրի ղեկավարը, «Հանրային իրազեկման և մոնիթորինգի կենտրոն» ՀԿ-ի նախագահը, «Սիրիահայերի միություն» ՀԿ ծրագրերի ղեկավարը, «Կյանքի գույներ» ՀԿ նախագահը, «Հիդրոօդերևութաբանության և մոնիթորինգի կենտրոն» ՊՈԱԿ-ի աշխատակիցը, Երևանի Օրհուս կենտրոնի համակարգողը և այլ անձինք:

Սեմինարներն անցկացրել են ՀԿՀԱԱՇՄ ՀԿ-ի երեք աշխատակիցներ:

 

1. ԿՕԱ-ների (մասնավորապես` թունաքիմիկատների) ազդեցությունը շրջակա միջավայրի և մարդու առողջության վրա, դրանց վտանգների կանխումը

Սեմինարի անցկացման ընթացքում խոսվել է այն մասին, որ «Կայուն օրգանական աղտոտիչների մասին» Ստոկհոլմի կոնվենցիան Հայաստանը ստորագրել է 2001թ.-ին և վավերացրել է 2003 թ.-ի հոկտեմբերի 22-ին։ Այն ուժի մեջ է մտել 2004 թ.-ի մայիսի 17-ին:

Այնուհետև ներկայացվել է, թե որ քիմիական միացություններից է հարկավոր հրաժարվել, և ըստ նշանակության կամ ծագման ԿՕԱ-ներն ինչպիսի կատեգորիաների են պատկանում։

Սեմինարի մասնակիցներին տրամադրվել է տեղեկատվություն առ այն, որ ԿՕԱ-ները կուտակվում են մարդու օրգանիզմում և կարող են առաջացնել առողջական լուրջ խնդիրներ: Դրանք ազդում են մարսողական, իմունային, շնչառական, միզասեռական և էնդոկրին համակարգերի վրա:

Նաև նշվել է, որ դրանք վտանգավոր են

  • և´ այն մարդկանց համար, ովքեր աշխատում ու ապրում են այնտեղ, որտեղ արտադրվել կամ օգտագործվել են ԿՕԱ-ներ,
  • և՛ այն մարդկանց համար, որոնք անմիջականորեն ենթարկվել են այդ նյութերի ազդեցությանը ներշնչման, մաշկի հետ շփման և սննդի ընդունման միջոցով:

Անդրադառնալով ԿՕԱ-ների մնացորդային քանակություններին, նշվել է, որ դրանք աղտոտում են մշակաբույսերը և դրանցով սնվողներին: Երկար հեռավորությունների վրա տարածվելու հատկության շնորհիվ, ԿՕԱ-ները կուտակվում են նույնիսկ այն ձկների, թռչունների և կաթնասունների օրգանիզմներում, որոնք շատ հեռու են գտնվում ԿՕԱ-ների օգտագործման կամ արտադրության վայրից:

Խոսվել է նաև այն մասին, որ միևնույն թունաքիմիկատի երկարաժամկետ օգտագործումն իջեցնում է դրա ազդեցությունը վնասատուի նկատմամբ, քանի որ վնասատուն ձեռք է բերում դիմացկունություն տվյալ նյութի նկատմամբ:

Անդրադարձ է կատարվել նաև այն փաստին, որ ԿՕԱ-թունաքիմիկատներ օգտագործելիս ոչնչանում են ոչ միայն այն օրգանիզմները, որոնց համար այդ նյութերը նախատեսված են, այլև օգտակար միջատները, թռչունները, ձկները և այլ օրգանիզմներ:

Բնապահպանական հիմնախնդիրների շուրջ ծավալվել է հետաքրքիր քննարկում, ընթացքում բարձրացրած հարցերին տրվել են սպառիչ պատասխաններ:

Սեմինարի մասնակիցներին տրամադրվել են ՀԿՀԱԱՇՄ ՀԿ–ի կայքում տեղադրված` թեմային առնչվող մի շարք բրոշյուրների հղումներ`

 

2. ԿՕԱ-ների (մասնավորապես` ՊՔԲ-ների) ազդեցությունը շրջակա միջավայրի և մարդու առողջության վրա, դրանց վտանգների կանխումը

Սեմինարի ընթացքում խոսվել է այն մասին, որ ՊՔԲ-ները յուղեր և պինդ նյութեր են, որոնք չունեն համ, հոտ և գույն և ունեն հետևյալ հատկությունները` հրակայունություն,  ցածր էլեկտրահաղորդականություն, բարձր դիմադրողականություն ջերմային աղեղնակին, բարձր քիմիական կայունություն և կայունություն շատ օքսիդիչների և այլ քիմիական նյութերի նկատմամբ:

Ներկայացվել են  ՊՔԲ – ներ պարունակող այն սարքավորումների և նյութերի մասին, որոնք հանդիպում են փակ, մասամբ փակ և բաց համակարգերում:

Նաև ներկայացվել է ՊՔԲ-ների ազդեցությունը շրջակա միջավայրի և մարդու օրգանիզմի վրա, և նշվել է, թե ինչպես պետք է վարվել ՊՔԲ պարունակող ոչ պիտանի սարքավորումների հետ։

Ներկայացվել է ՊՔԲ պարունակող ոչ պիտանի սարքերի հայտնաբերման դեպքում իրականացվելիք գործողությունները։ Դրանք են՝

  1. ՊՔԲ պարունակող ոչ պիտանի սարքավորումների ուսումնասիրություն,
  2. շահագործման համար ոչ պիտանի ՊՔԲ պարունակող սարքավորումների տեղադրում տարաներում, պիտակավորում, գրանցում, իսկ սարքավորման վնասվածքի և ՊՔԲ պարունակող յուղերի արտահոսքի դեպքում` յուղերի դատարկում համապատասխան տարայում և կապարակնքում, սարքի բացվածքի հերմետիկ փակում, փաթեթավորում և պիտակավորում՝ թե´ յուղը լցված տարայի և թե’ սարքավորման,
  3. փաթեթավորված և պիտակավորված սարքերի, տարաների տեղափոխում,
  4. դրանց պահեստավորում վտանգավոր նյութերի ժամանակավոր պահեստում, գրանցում մատյանում,
  5. ոչնչացում։

Նաև նշվել է, որ այն հողատարածքը, որն աղտոտվել է ոչ պիտանի սարքերից ՊՔԲ-ներ պարունակող յուղերի արտահոսքի հետևանքով, ենթարկվում է հետազոտության ՊՔԲ-ների պարունակության նկատմամբ։ Եթե հողերն աղտոտված են, ապա իրականացվում է աղտոտված շերտի հեռացում և վնասազերծում:

Ներկայացվել է նաև ՊՔԲ–ների վերջնական հեռացման մեթոդները։ Դրանք հետևյալն են`

հեղուկ թափոնների դեպքում՝

  • ջրածնավորում,
  • գոլորշիացում՝ բարձր ջերմաստիճանային այրում (>1100 °C),
  • գազաֆիկացում,

կոշտ թափոնների դեպքում՝

  • ստորգետնյա թաղում (մշտական հերմետիկացման համակարգով պահեստարաններ),
  • քիմիական քլորազրկում (նատրիումական պրոցես),
  • էլեկտրաքիմիական մշակում` արծաթի նիտրատի կիրառմամբ,
  • պիրոլիզ պլազմային աղեղում՝ այրում։

 

3. Մինամատայի կոնվենցիայի իրականացման շրջանակում սնդիկի ազդեցությունը շրջակա միջավայրի և մարդու առողջության վրա, վտանգների կանխումը

Սեմինարի անցկացման ժամանակ ներկայացվել են սնդիկ պարունակող այն ապրանքները, որոնք լայն կիրառություն ունեն կենցաղում:

Այնուհետև անդրադարձ է կատարվել սնդիկով սուր և քրոնիկ թունավորման ախտանշաններին:

Մատնանշվել են Հայաստանի կողմից Մինամատայի կոնվենցիայի ստորագրման (10 հոկտեմբերի 2013 թ.), վավերացման` (13 դեկտեմբերի 2017 թ.) և ուժի մեջ մտնելու` (13 մարտի 2018 թ.) տարեթվերը:

Այնուհետև հակիրճ ներկայացվել է տեղեկատվություն կազմակերպության կողմից կատարված լամպերի հետազոտության մասին և թվարկվել են շիկացման, լյումինեսցենտային և ԼԱԴ լամպերի թերություններն ու առավելությունները: Նաև մանրամասն ներկայացվել է կոտրված լամպի դեպքում անհրաժեշտ կատարվելիք գործողությունները՝ նախապատրաստման, մեխանիկական մաքրման, քիմիական վնասազերծման և հեռացման փուլերում:

Նշվել է, թե ինչպես կարելի է պատրաստել լուծույթներ` քիմիական վնասազերծման համար՝

  • 1-ին լուծույթը՝ 2 % -ոց կալիումի պերմանգանատի լուծույթ (2 գ կամ կես թեյի գդալ կալիումի պերմանգանատը լուծել 1 լ ջրում),
  • 2-րդ լուծույթը՝ պատրաստել խառնուրդ՝ վերցնելով 400 գ կամ մեկ տուփ սոդա, 400 գ տնտեսական օճառ և 10 լ տաք ջուր,
  • 3-րդ լուծույթը՝ մեկ փոքր սրվակ կամ 100 մլ յոդը լուծել 1 լ ջրում:

Մանրամասն ներկայացվել են այն գործողությունները, որոնք լամպի կոտրվելու դեպքում չի կարելի կատարել։ Դրանք են.

  1. Չմիացնել օդորակիչը, քանի որ սնդիկի գոլորշիներն արագ տարածվում են՝ թունավորելով օդը: Նույն պատճառով արգելվում է փոշեկուլ օգտագործել:
  2. Չհավաքել ապակյա բեկորներն ավելով, քանի որ թունավոր միացությունները փոշու հետ միասին օդ կբարձրանան, և ավելը կաղտոտվի։
  3. Լյումինեսցենտային լամպի ապակյա և մետաղական մասերը չգցել աղբարկղը, քանի որ դա երկրորդային ախտահարման աղբյուր կհանդիսանա:
  4. Չդիպչել լամպի կոտրված մասերին մերկ ձեռքերով:
  5. Չթափել լամպի փոքր բեկորները զուգարանակոնքի մեջ:

Ելույթում ընդգծվել է նաև կոտրված լյումինեսցենտային լամպի վտանգավոր թափոն լինելու հանգամանքը:

Այնուհետև ցուցադրվել են սնդիկ պարունակող ապրանքներին փոխարինող այլընտրանքային` սնդիկ չպարունակող արտադրանքները և դրանց աշխատանքը:

Սեմինարի մասնակիցներին տրամադրվել են  ՀԿՀԱԱՇՄ ՀԿ–ի կայքում տեղադրված` թեմային առնչվող մի շարք բրոշյուրների հղումներ`

Սվետլանա Աբրահամյան Քնարիկ Գրիգորյան Մարիամ Քեշիշյան

Հայաստանն իր չոր կլիմայական պայմաններով լեռնային տեղանքի խոցելի բնական և ագրո-էկոհամակարգերով, երաշտներով և ջրային պաշարների անհավասար բաշխմամբ համարվում է համաշխարհային բնապահպանական փոփոխությունների նկատմամբ Եվրոպայի և Կենտրոնական Ասիայի տարածաշրջանի զգայուն երկրներից մեկը։ Փոքր ֆերմերները և հատկապես աղքատ կին ֆերմերները, ի թիվս այլ պատճառների, անհամաչափորեն կրում են կլիմայի փոփոխության ազդեցության հետևանքները`անմխիթար վիճակում գտնվող ենթակառուցվածքների կամ դրանց բացակայության պատճառով:

Ծրագիրն օգտագործել է համայնքահեն մոտեցումը` ցանկալի արդյունքների հասնելու համար, ինչպես նշված է ստորև:

Ջրային տնտեսության բարելավված ինքնակառավարման արդյունքում 15 թիրախային համայնքները ձեռք կբերեն մասնագիտական կարողություններ` օրենսդրությամբ իրենց վերապահված լիազորությունները սեփական ուժերով իրականացնելու համար, ինչն, անշուշտ, դրականորեն կանդրադառնա ծառայությունների որակի և խմելու ջրի հասանելիության վրա:

Սոլակ փորձնական համայնքում փոքր արտադրողների, հիմնականում` կանանց կողմից ղեկավարվող տնտեսությունների կողմից ստեղծված միջոցների և եկամուտների ավելացումը կնպաստի աղքատության կրճատմանը` բարելավելով թիրախային բնակչության կյանքի որակը: Բույսերի ոռոգման համար նորարարական` արևային էներգիայով աշխատող ջրային պոմպերի ներդրումը կամրապնդի համայնքի դիմակայունությունը կլիմայական մարտահրավերների նկատմամբ: Սոցիալական ձեռներեցության մոդելը, մշակաբույսերի ոռոգման համար վերականգնվող էներգիայի օգտագործումը և փորձի փոխանակումը (հանրային տարածում) կապահովեն ծրագրի վերարտադրելիությունը:

Խոցելի խմբերի (երեխաների և կանանց) համար ջրամատակարարման, ջրահեռացման և հիգիենայի հասանելիության վերաբերյալ հանրային իրազեկվածության բարձրացումը կնպաստի առողջության բարելավմանը` ավելի բարվոք ջրամատակարարման ապահովման և հարակից գործելակերպերի շնորհիվ:

Գործողություններ

Սոլակ համայնքի ակտիվ կին ֆերմերների ուսուցում` տեղական ոսպի աճեցման նորարարական տեխնոլոգիաների վերաբերյալ

Ոսպի սերմացուի տրամադրում կանանց

Պոմպակայանի վերանորոգում Կոտայք մարզի Սոլակ գյուղում

Առաջ Հետո
Պոմպակայանը դրսից Պոմպակայանը դրսից (տեղադրված են արևային վահանակներ, կայանը ներկված և վերանորոգված է)
Պոմպակայանը ներսից

Ջրի, ջրահեռացման և հիգիենայի վերաբերյալ տեղեկատվություն երեխաների համար

Տեսաֆիլմեր

Ոռոգման խողովակաշարի փոխարինում Շիրակի մարզի Արևիկ գյուղում